Een laesie van het ulnaire collaterale ligament (UCL) van het metacarpo - phalangeale (MCP) gewricht van de duim wordt benoemd als skiduim. Andere minder bekende synoniemen zijn: Wackeldaum en Gamekeeper’s thumb.
Geassocieerde laesies die nogal eens worden gezien bij de UCL laesies zijn:
|
Aan de ulnaire en radiale zijden van het MCP-gewricht van de duim (pollux) bevindt zicht een collateraal ligament; het radiaal (RCL) en ulnair collateraal ligament (UCL). Het UCL bestaat uit twee delen, het ligamentum collaterale proprius (PCL) en het ligamentum collaterale accesorius (ACL).
Een bandletsel betreft in 60-90% van de gevallen het ulnaire ligament. De oorzaak is meestal plotselinge geforceerde abductie van de duim. Door de grote incidentie bij skiërs wordt deze blessure ook wel ‘skiduim’ genoemd. Laxiteit van het UCL kan echter ook zonder traumamoment ontstaan, wanneer deze door repeterende microtraumata wordt opgerekt. In dit geval spreken we van een ‘Gamekeeper’s thumb’, genoemd naar de Britse jachtopzieners die herhaaldelijk de nek van konijnen braken door deze met hun duim en wijsvinger tegen de grond te drukken.
Een bandletsel van de UCL presenteert zich met lokale pijn. Zwelling is zichtbaar rondom het MCP, maar ook van de thenar (duimmuis) en gehele pollux ten gevolge van oedeem, met daarbij soms blauwverkleuring door hematoomvorming
Een bandletsel betreft in 60-90% van de gevallen het ulnaire ligament. De oorzaak is meestal plotselinge geforceerde abductie van de duim. Door de grote incidentie bij skiërs wordt deze blessure ook wel ‘skiduim’ genoemd. Laxiteit van het UCL kan echter ook zonder traumamoment ontstaan, wanneer deze door repeterende microtraumata wordt opgerekt. In dit geval spreken we van een ‘Gamekeeper’s thumb’, genoemd naar de Britse jachtopzieners die herhaaldelijk de nek van konijnen braken door deze met hun duim en wijsvinger tegen de grond te drukken.
Een bandletsel van de UCL presenteert zich met lokale pijn. Zwelling is zichtbaar rondom het MCP, maar ook van de thenar (duimmuis) en gehele pollux ten gevolge van oedeem, met daarbij soms blauwverkleuring door hematoomvorming
Diagnostiek
De laxiteit van het PCL wordt getest bij een 30° gebogen MCP (zie figuur 10). De test is positief bij een vergrootte bewegingsuitslag van meer dan 30° ten opzichte van de niet-aangedane zijde (Patel 2015). Wanneer hierbij toch een stevig eindgevoel waarneembaar is, zal er sprake zijn van een partiële ruptuur. Bij gebrek aan eindgevoel en een palpabele opening van het MCP-gewricht is er een volledige ruptuur van de PCL. Voor de ACL dient de stresstest herhaalt te worden met een geëxtendeerd MCP.
Bij een positieve test in deze stand zijn zowel de PCL als ACL geruptureerd. In dit geval is in 85% van de gevallen tevens sprake van een Stener laesie. Het UCL ligt namelijk onder de aponeurose van de m. adductor pollicis.
Bij een volledige ruptuur van de UCL wordt het proximale deel van deze band hieronder vandaan gedrukt. Deze komt bovenop de aponeurose te liggen en kan niet meer aan distale deel of de falanx vastgroeien. Deze situatie wordt een Stener laesie genoemd en is alleen chirurgisch te herstellen. Bijkomende letsels die worden gezien bij de UCL laesies zijn rupturen van het dorsale kapsel of de volaire plaat, alsook een avulsiefractuur of een proximale falanxfractuur. Bijkomende fracturen zijn uiteraard alleen röntgenologisch uit te sluiten. |
Behandeling
Conservatieve behandeling wordt verricht bij distorsies zonder instabiliteit en geïsoleerde rupturen van het PCL. Deze bestaat uit immobilisatie van het MCP-1 gedurende 4 weken in enige flexie en milde ulnair deviatie. Hierna volgt herbeoordeling en zo nodig nog enkele weken immobilisatie.
Operatieve behandeling wordt verricht bij instabiliteit, een Stener laesie, alsook bij bijkomende fracturen. Tijdens de operatie wordt het ligament terug aan het bot bevestigd. Kleine botfragmenten kunnen verwijderd worden en het defectje is een ideale omgeving om het ligament opnieuw in te laten groeien. Grotere fragmenten dienen te worden gerefixeerd. Bij letsel van oudere datum waarbij het ligament al geresorbeerd is, wordt een nieuw ligament gecreëerd uit de pees van de m. palmaris. Na de operatie wordt het MCP-gewricht gedurende 4 weken continu geïmmobiliseerd. Hierna meestal nog 4 weken immobilisatie met een afneembare brace waarbij de duim actief geoefend worden.
Operatieve behandeling wordt verricht bij instabiliteit, een Stener laesie, alsook bij bijkomende fracturen. Tijdens de operatie wordt het ligament terug aan het bot bevestigd. Kleine botfragmenten kunnen verwijderd worden en het defectje is een ideale omgeving om het ligament opnieuw in te laten groeien. Grotere fragmenten dienen te worden gerefixeerd. Bij letsel van oudere datum waarbij het ligament al geresorbeerd is, wordt een nieuw ligament gecreëerd uit de pees van de m. palmaris. Na de operatie wordt het MCP-gewricht gedurende 4 weken continu geïmmobiliseerd. Hierna meestal nog 4 weken immobilisatie met een afneembare brace waarbij de duim actief geoefend worden.